మర్చిపోయిన డబ్బు: Unclaimed Deposits అంటే ఏమిటి?
Unclaimed Deposits (క్లెయిమ్ చేయని డిపాజిట్లు) అంటే, పొదుపు ఖాతాలు, కరెంట్ ఖాతాలు, ఫిక్స్‌డ్ డిపాజిట్లు లేదా ఇతర రకాల డిపాజిట్ ఖాతాలలో పదేళ్లు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ కాలంగా ఎటువంటి లావాదేవీలు (Transaction) జరగని మరియు వాటి యజమానులు తిరిగి క్లెయిమ్ చేయని మొత్తాలు. బ్యాంకులు ఈ మొత్తాలను రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) యొక్క డిపాజిటర్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ అవేర్‌నెస్ (DEA) ఫండ్‌కు బదిలీ చేస్తాయి. భారతదేశంలో ఈ విధంగా నిల్వ ఉన్న క్లెయిమ్ చేయని డిపాజిట్లు భారీ మొత్తంలో ఉన్నాయి. ఈ డబ్బు వాస్తవానికి ఖాతాదారులదే, కానీ వారి నిర్లక్ష్యం లేదా తెలియకపోవడం వలన ప్రభుత్వ అధీనంలోకి వెళ్తుంది. ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి మరియు ప్రజలకు వారి సొంత డబ్బును తిరిగి ఇవ్వడానికి RBI ఇటీవల అనేక చర్యలు చేపట్టింది. ఈ కథనంలో, మీ Unclaimed Deposits ను మీరు సులభంగా మరియు సమర్థవంతంగా ఎలా తిరిగి పొందవచ్చో వివరంగా తెలుసుకుందాం.
RBI మార్గదర్శకాలు: ఎప్పుడు, ఎలా ఈ డబ్బు నిల్వ అవుతుంది?
బ్యాంక్ ఖాతాలో డబ్బు Unclaimed Deposits గా మారడానికి నిర్దిష్ట నియమాలు ఉన్నాయి. సాధారణంగా, పొదుపు లేదా కరెంట్ ఖాతాలో చివరి లావాదేవీ జరిగిన తేదీ నుండి పది సంవత్సరాలు గడిచినా, ఖాతాదారుడు గానీ లేదా అతడి తరపున ఎవరైనా గానీ ఆ ఖాతాలో ఎలాంటి లావాదేవీలు చేయకపోయినా, ఆ డబ్బును క్లెయిమ్ చేయని డిపాజిట్‌గా పరిగణించి, DEA ఫండ్‌కు బదిలీ చేస్తారు. ఫిక్స్‌డ్ డిపాజిట్ల విషయంలో, మెచ్యూరిటీ తేదీ తర్వాత పదేళ్ల వరకు తిరిగి చెల్లించబడకపోతే, అది కూడా క్లెయిమ్ చేయని డిపాజిట్‌గా మారుతుంది.
Unclaimed Deposits ను తిరిగి పొందే 3 సులభమైన దశలు
మీరు లేదా మీ కుటుంబ సభ్యులు మర్చిపోయిన Unclaimed Deposits ను తిరిగి పొందడం కొంచెం కష్టంగా అనిపించినా, సరైన ప్రక్రియను అనుసరిస్తే అది చాలా సులభంగా పూర్తవుతుంది. మీరు అనుసరించాల్సిన 3 ముఖ్యమైన దశలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:
దశ 1: డబ్బును గుర్తించడం (Identifying the Unclaimed Deposits)
మొదటి మరియు అత్యంత కీలకమైన దశ మీ డబ్బు ఏ బ్యాంకులో ఉందో తెలుసుకోవడం.
- బ్యాంకు వెబ్‌సైట్ తనిఖీ: మీ పాత ఖాతా ఉన్నట్లు మీరు అనుమానిస్తున్న ప్రతి బ్యాంకు యొక్క అధికారిక వెబ్‌సైట్‌ను తనిఖీ చేయండి. సాధారణంగా, “Unclaimed Deposits” లేదా “DEA Fund” అనే విభాగం వారి హోమ్‌పేజీలో లేదా అడుగు భాగంలో ఉంటుంది.
- పేరు ద్వారా శోధన: ఈ విభాగంలో, మీరు మీ పేరు, తండ్రి పేరు మరియు పుట్టిన తేదీ వంటి వివరాలను నమోదు చేసి, మీ పేరు మీద ఉన్న ఏదైనా Unclaimed Deposits ఉందో లేదో తనిఖీ చేయవచ్చు.
- RBI UDGAM పోర్టల్: క్లెయిమ్ చేయని డిపాజిట్లను గుర్తించడంలో సహాయపడటానికి, RBI ఇటీవలే UDGAM (Unclaimed Deposits – Gateway to Access inforMation) అనే కేంద్రీకృత వెబ్ పోర్టల్‌ను ప్రారంభించింది. ఈ పోర్టల్ ద్వారా మీరు అనేక బ్యాంకుల క్లెయిమ్ చేయని డిపాజిట్లను ఒకే చోట సులభంగా శోధించవచ్చు. UDGAM పోర్టల్ లింక్:
దశ 2: అవసరమైన పత్రాలను సిద్ధం చేయడం (Preparing Necessary Documents)
మీరు క్లెయిమ్ చేయాలనుకుంటున్న Unclaimed Deposits ను గుర్తించిన తర్వాత, క్లెయిమ్ ప్రక్రియ కోసం మీరు కొన్ని ముఖ్యమైన పత్రాలను సిద్ధం చేసుకోవాలి.
- వ్యక్తిగత గుర్తింపు పత్రాలు: ఆధార్ కార్డు, పాన్ కార్డు, పాస్‌పోర్ట్ వంటి మీ గుర్తింపు రుజువులు (KYC).
- చిరునామా రుజువులు: కరెంట్ బిల్లు, ఆధార్ కార్డు లేదా రేషన్ కార్డు.
- ఖాతా వివరాలు: పాత పాస్‌బుక్, చెక్ బుక్, డిపాజిట్ రశీదు లేదా ఖాతా సంఖ్య తెలిపే ఏదైనా పత్రం.
- వారసత్వ పత్రాలు (నామినీ అయితే): ఖాతాదారుడు మరణించిన పక్షంలో, మరణ ధృవీకరణ పత్రం, నామినీ పత్రం లేదా లీగల్ హెయిర్ సర్టిఫికేట్ (Legal Heir Certificate) అవసరం.
ఈ పత్రాలు క్లెయిమ్ ప్రక్రియ వేగంగా మరియు సులభంగా పూర్తవడానికి సహాయపడతాయి.
దశ 3: క్లెయిమ్ ఫారమ్ సమర్పణ (Submission of Claim Form)
పత్రాలు సిద్ధం చేసుకున్న తర్వాత, మీరు బ్యాంకును సంప్రదించి క్లెయిమ్ ఫారమ్‌ను సమర్పించాలి.
- బ్యాంకును సంప్రదించండి: మీరు నేరుగా బ్యాంకు యొక్క శాఖను సందర్శించాలి. దూరంగా ఉంటే, బ్యాంకు కస్టమర్ కేర్ లేదా ఇమెయిల్ ద్వారా సంప్రదించి, క్లెయిమ్ ఫారమ్ మరియు సమర్పణ విధానం గురించి తెలుసుకోవచ్చు.
- ఫారమ్ నింపడం: బ్యాంకు అందించే క్లెయిమ్ ఫారమ్‌ను జాగ్రత్తగా మరియు పూర్తి వివరాలతో నింపండి. అన్ని అవసరమైన పత్రాల కాపీలను జతచేయండి.
- సమర్పణ మరియు రసీదు: ఫారమ్‌ను సమర్పించిన తర్వాత, బ్యాంకు నుండి రసీదు (Acknowledgement) తీసుకోవడం తప్పనిసరి. బ్యాంకు మీ క్లెయిమ్‌ను ధృవీకరించి, ఆమోదం పొందిన తర్వాత, క్లెయిమ్ చేసిన మొత్తాన్ని మీ ప్రస్తుత బ్యాంక్ ఖాతాకు బదిలీ చేస్తుంది.
- క్లెయిమ్ ప్రక్రియ యొక్క సమయం బ్యాంకును బట్టి మారుతుంది, కానీ సాధారణంగా 30 నుండి 90 రోజుల్లో పూర్తవుతుంది.
క్లెయిమ్ ప్రక్రియలో వారసుల పాత్ర
ఖాతాదారుడు మరణించినట్లయితే, నామినీ లేదా చట్టపరమైన వారసులు Unclaimed Deposits ను క్లెయిమ్ చేయవచ్చు.
- నామినేషన్ ఉంటే: నామినీ మరణ ధృవీకరణ పత్రం మరియు గుర్తింపు పత్రాలను సమర్పించడం ద్వారా క్లెయిమ్‌ను సులభంగా చేయవచ్చు.
- నామినేషన్ లేకపోతే: చట్టపరమైన వారసులు లీగల్ హెయిర్ సర్టిఫికేట్ లేదా సక్సెషన్ సర్టిఫికేట్ (Succession Certificate) వంటి పత్రాలను సమర్పించాల్సి ఉంటుంది. ఈ ప్రక్రియ కొంచెం క్లిష్టంగా ఉంటుంది, కాబట్టి బ్యాంకు అధికారుల నుండి సరైన మార్గదర్శకత్వం తీసుకోవడం మంచిది. భారతదేశంలో వారసత్వ చట్టాలు గురించి మరింత తెలుసుకోవడానికి భారత ప్రభుత్వ చట్టాల వెబ్‌సైట్‌ను చూడవచ్చు. ఈ సందర్భంలో క్లెయిమ్ చేయని డిపాజిట్లు తిరిగి పొందడానికి వారసులు
- చాలా శ్రమించాలి.
- భవిష్యత్తులో Unclaimed Deposits ని నివారించడానికి చిట్కాలు
- మీ కష్టార్జితం భవిష్యత్తులో Unclaimed Deposits గా మారకుండా చూసుకోవడానికి కొన్ని ముఖ్యమైన జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి:
- క్రమం తప్పకుండా లావాదేవీలు: మీ ఖాతాలను నిద్రాణంగా (Dormant) మారకుండా ఉండటానికి కనీసం సంవత్సరానికి ఒకసారైనా చిన్న మొత్తంలో లావాదేవీలు చేయండి.
- KYC ని అప్‌డేట్ చేయండి: మీ చిరునామా, ఫోన్ నంబర్ మరియు ఇమెయిల్ ఐడి వంటి KYC వివరాలను ఎప్పటికప్పుడు అప్‌డేట్ చేయండి. తద్వారా బ్యాంకు నుండి వచ్చే సమాచారాన్ని మీరు కోల్పోకుండా ఉంటారు.
- తప్పక నామినేషన్ చేయండి: మీ అన్ని బ్యాంక్ ఖాతాలకు, ఫిక్స్‌డ్ డిపాజిట్లకు తప్పనిసరిగా నామినీని చేర్చండి. నామినీ వివరాలు సరైనవిగా ఉండేలా చూసుకోండి.
- డాక్యుమెంటేషన్ నిర్వహణ: మీ ఆర్థిక పత్రాలన్నింటినీ ఒకే చోట సురక్షితంగా మరియు సులభంగా అందుబాటులో ఉండేలా ఉంచుకోండి. మీ కుటుంబ సభ్యులకు కూడా ఈ వివరాల గురించి తెలియజేయండి.
ఈ సరళమైన చర్యలు మీ డబ్బును రక్షించడానికి మరియు Unclaimed Deposits సమస్యను నివారించడానికి సహాయపడతాయి.
Author
