మనిషి ఉనికికి, జీవనానికి మూలం ఊపిరి. కేవలం కొన్ని నిమిషాలపాటే ఊపిరివేయకపోతే బ్రెయిన్ డెడ్ అవుతుంది. శరీరంలోని ప్రతి అవయవానికి ఆక్సిజన్, జీవశక్తి అందించే ఏకమైనదే భారతీయులు ఎక్కువగా పట్టించుకోని జీవితాధారం – శ్వాస. ప్రాణం అంటే ప్రాణశ్వాసే. శ్వాసే జీవనం, శ్వాసే ఆరోగ్యంలో అరువల్లి; అది నిలిచిపోతే జీవిత నిర్మూలన తప్పదు. ఈ పాఠాన్ని చిన్నప్పటి నుంచి మనం వింటూనే ఉన్నా, జీవితంలో వచ్చే అన్ని మలుపుల్లో ఆరోగ్యాన్ని, ఆనందాన్ని శ్వాసతో ముడిపెట్టుకోకపోతే, ఇతర ఆరోగ్యజాగృతి చర్యలు తక్కువగా మిగులుతాయి.
శ్వాస అనేది శుద్ధమైన, ప్రసన్నమైన బ్రతుకుకు ప్రతీక. మనం తీసే ప్రతి ఊపిరితో సజీవంగా ఉంటాం. ఊపిరి, శ్వాసా మార్గాల లోపలి నుంచి ఔటర్ వరకూ – గల సందేశాన్ని, వేద ప్రయోజనాన్ని సైతం ఇస్తుంది. ప్రాణాయామం వంటి తత్వాలు కూడా శ్వాసను మాత్రమే ఆధారం చేసుకుని ప్రయోజనాలను చూపిస్తాయి. శ్వాస తీసుకోవడం ద్వారా శరీరంలో ఆక్సిజన్ ప్రవేశిస్తుంది; అది ప్రతి కణం వరకూ చేరుతుంది. సెల్స్, కణాలకు నూనెగా ఉండే జీవశక్తి ఎంతో పరిణామకరమైనది. గాలిలోని సూక్ష్మ రసాయన సంయోజక పదార్థాలు శ్వాస ద్వారా శరీరంలోకి వచ్చి, జీవవిజ్ఞాన కార్యకలాపాలను ముందుకు నడిపిస్తాయి.
పంచభూతాలలో వాయువు కీలకం. శ్వాస తీసుకునే వ్యవస్థను చాలా సంప్రదాయాల్లో “జీవాలయము” అంటారు. మన ఊపిరి తినే, తాగే వాటిని కన్నా ముందుగా పని చేస్తుంది. నాలుగు నుండి ఆరు నిమిషాల వరకూ మనం ఊపిరివేయకుండా బతకగలుగుతామన్నా, దాని తర్వాత మెదడు పై ప్రభావం మోతాదుకు మించి ఉంటుంది. ఆరోగ్యంగా ఉండేందుకు, జీవశక్తి ప్రశాంతంగా కొనసాగేందుకు మంచి శ్వాస మార్గాలు, నిశ్చితమైన ఊపిరితిత్తుల సామర్థ్యం చాలా కీలకంగా మారింది.
దూరంగా ఒక్కసారి ఊపిరి ఆగిపోయిందంటే, వెలితి, అజీర్తి, సెల్ డెఫిషియెన్సీ మొదలు శరీరవ్యాప్తంగా బాధలు మొదలవుతాయి. జాగ్రత్తగా తీసుకున్న శ్వాస జీవితాన్ని అంతగా స్థిరంగా, ఆరోగ్యంగా, ఆనందంగా, దీర్ఘకాలంగా కొనసాగించేందుకు తోడ్పడుతుంది. ఫిజికల్ యాక్టివిటీకి వెళ్లినప్పుడు, ఆందోళన సమయంలో, నిద్రపోయేటప్పుడు, మెడిటేషన్ చేస్తున్నప్పుడు శ్వాస తీసే నైపుణ్యాలు మెరుగుపరచడం వల్ల శరీరవ్యవస్థ ఉత్సాహంగా మారుతుంది. శ్వాసలో లోతుగా తీసుకోగలిగితే, మెదడుకి సరిపడా ఆక్సిజన్ అందుతుంది. దీని వల్ల అలిపోతుందా, మానసిక ఒత్తిడా – రెండూ తగ్గిపోతాయి.
ఆధునిక జీవనశైలిలో రాజకీయాల్లో, ఉద్యోగాల్లో, చదువుల్లో, వృత్తుల్లో వచ్చే బ్రతుకు పోరాటాల్లో మానవుడు శ్వాస మీద దృష్టి పెట్టకుంటే శరీరంలో చిన్న వ్యాధులు పాలకమవుతాయి. ఉచితంగా లభించే గాలి ద్వారా మనం ఆరోగ్యాన్ని పొందినా ప్రకృతితో కలిసి జీవించే అనుభూతి తక్కువగా మిగులుతుంది. పౌష్టికాహారం, వ్యాయామం వంటి ఆరోగ్య మార్గాలేగాక, ప్రతి రోజూ 10–15 నిమిషాలు లోతుగా, నియమితంగా ఊపిరి తీసుకోవడాన్ని అలవాటు చేయాలి.
ప్రాణాయామాలు, అన్‌లిమిటెడ్ యోగా బ్రీదింగ్ టెక్నిక్స్ పాటిస్తే ఊపిరితిత్తులు బలోపేతం అవుతాయి. బ్లడ్‌లో ఆక్సిజన్ తరలింపు మెరుగుపడుతుంది; రోగ నిరోధక శక్తి పెరుగుతుంది. కొన్ని ముఖ్యమైన ప్రాణాయామాలు – నాది శోధన, లోబోక్స్ బ్రీదింగ్, బహిరంగ కపాలభాతి, అనులోమవిలోమం – ఇవన్నీ రెగ్యులర్‌గా సాధన చేసేవారు మానసికంగా, శారీరకంగా ఆరోగ్యంగా ఉంటారు.
ఊపిరి తీసుకునే మార్గాల్లో కాలుష్యం నివారించాలి, ఇంట్లో హిమాలచాలనం ఉండేలా చూడాలి. పర్యావరణంగా శుద్ధగాలి అందించేందుకు మొక్కలు పెంచడం, రోజూ పగలు వాకింగ్ చేసేవిధంగా మన జీవితాన్ని రూపొందించుకోవాలి. కొంతమంది చేత మధ్య వయస్సులో వచ్చే ఊపిరితిత్తి సమస్యలను తగ్గించుకోవాలంటే, బాధ్యతగా ఊపిరిపై దృష్టి పెట్టాలి.
మొత్తానికి, శ్వాస లేకుండా జీవితం లేదు. మంచి ఊపిరితో ఆరోగ్యాన్ని, ఆధిక్యతను సులభంగా సంపాదించుకోవచ్చు. ఆరోగ్య సూత్రమేది అంటే ప్రకృతిదత్తమైన లోతైన శ్వాసే. మన శరీరానికి ఆశ, ఉత్సాహం, ఆరోగ్యం కలిగించాల్సినదీ – ఊపిరే అన్న సత్యాన్ని గుర్తించాలి.
Authors
