పిల్లల్లో హార్మోన్ల సమస్యలు – బాల్యంలో హార్మోన్ అసమతుల్యత పరిణామం, లక్షణాలు, నివారణ మార్గాలు

ఇంట్లో చిన్నపిల్లలు ఆరోగ్యంగా ఎదగాలని ప్రతి తల్లిదండ్రుల కోరిక. కానీ, ఒక్కోసారి పిల్లల్లో శారీరకంగా, మానసికంగా చూసినప్పుడు — కరెక్ట్‌డ్ గ్రోత్ లేకపోవడం, ఎదిగే వయస్సులో ఉండాల్సిన శరీర మార్పులు అనూహ్యంగా చూడటం, ఓవర్‌ఆల్‌ అభివృద్ధి మాటలతో సరిపెట్టని పరిస్థితులు తల్లిదండ్రులను ఆందోళనకు గురిచేస్తాయి. ఈ పరిస్థితుల్లో ఎక్కువగా మాట్లాడే అంశం – హార్మోన్ల అసమతుల్యత (Hormonal Imbalance). చిన్న బాల్యంలోనూ, యుక్తవయస్సు దశలోనూ హార్మోన్ల సమతుల్యత ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తుంది. ఇవి ఎదుగుదలకు, అభివృద్ధికి, సంభాషణ, మానసిక స్థిరత్వానికి, కథల వృద్ధి వరకు ప్రతీతిక నేర్పుతాయి.

హార్మోన్‌లు అంటే ఏమిటి?
హార్మోన్లు అంటే శరీరంలోని ఎన్నో గ్రంథుల ద్వారా స్రవించే రసాయనిక పదార్థాలు. ఇవే శరీరంలోని వివిధ చర్యలను నియంత్రిస్తాయి – ఎదుగుదల, లింగ వికాసం, శక్తి మార్పిడి, జీర్ణక్రియ, ఇతర అవయవాల పనితీరు మొదలగునవి. పిట్యుటరీ, థైరాయిడ్, అడ్రినల్, ప్యాంక్రియాస్ వంటి గ్రంథులు ప్రధానంగా హార్మోన్లు విడుదల చేస్తాయి. పుట్టినవాడు నుంచి యుక్తవయస్సు వరకు పిల్లల్లో హార్మోన్లు సరిగ్గా పనిచేయకపోతే – ఎన్నో ఆరోగ్య సమస్యల పరంపర తలెత్తుతుంది.

హార్మోన్ల అసమతుల్యత కారణాలు
పూర్తి ఆరోగ్యవంతమైన వృద్ధిని పొందటానికి హార్మోన్ల సమతుల్యత అవసరం. అయితే ఇందుకు చాలా కారణాలు ఉండొచ్చు: జన్యుపరమైన గుణాలు, పిట్యూటరీ/థైరాయిడ్ గ్రంథి లోపాలు, పోషణ లోపాలు, తీవ్రమైన దీర్ఘకాలిక వ్యాధులు, ఊబకాయం లేదా డయాబెటిస్ వంటి మెటబాలిక్ డిసార్డర్లు ముఖ్యమైనవిగా మార్తోంది. కొన్ని మందులు, లేదా ఆకస్మికగ జరిగే చిన్నవయోజన ట్యూమర్లు కూడా పిల్లల్లో హార్మోన్ల సమస్యలకు దారితీయొచ్చు.

హార్మోన్ల అసమతుల్యతతో వచ్చే లక్షణాలు
హార్మోన్ల సమస్యలు ముఖాముఖిగా పిల్లల్లో ఎలాంటి మార్పులు తెస్తాయో గమనించడం అవసరం. ముఖ్యంగా మీరు ఇంట్లో గుర్తించదగిన లక్షణాలను ఇలా చెప్పొచ్చు:

• ఎదుగుదల స్తంభించడం – క్యాలెండర్ ప్రకారం ప్రతి సంవత్సరం ఎత్తు, బరువు పెరగాలి. ఒకరికంటే ఒకరు పెరుగుదల తక్కువగా ఉంటే లేదా ఇన్ఫన్‌సీ తరువాత వృద్ధిలో మాంద్యం ఉంటే హార్మోన్‌లపై అనుమానం రావచ్చు.
• అనుకోని వేగవంతమైన ఎదుగుదల లేదా బరువు పెరగడం – కొందరికి వయస్సు వచ్చిన ముందే యుక్తవయస్సు లక్షణాలు ఉద్దీపించడం (Early Puberty), పెరుగుదల అనుచితంగా ముందుకు పోవడం ఇతర దశల్లో ఉంటే హార్మోన్ల అసమతుల్యత అనిపిస్తుంది.
• ఆకలి లోపం, అధిక అలసట, మానసిక స్థిరత్వ లేమి – ఇవన్నీ హార్మోన్ల బాగోలేకపోవడం వల్ల kidsలో చోటు చేసుకుంటాయి2.
• చర్మం, జుట్టు, మెడ భాగాల్లో విఫలత్వాలు, ముఖంలో మొటిమలు, థైరాయిడ్ సంబందిత బెంగలు – ఇవి కూడా బాల్యంలో కనిపించవచ్చు.
• పెరుగుదల హార్మోన్ లోపంతో కలిగే అనారోగ్యాలు – చిన్న ఎత్తు, చిన్న చెయ్యి, భిన్నంగా ఎదుగుబడిని చూసుకోవచ్చు.

గుర్తించడంలో సమస్యలు, పరీక్షలు
హార్మోన్ల అసమతుల్యతను ఖచ్చితంగా గుర్తించేందుకు వైద్యులు రక్తపరీక్షలు, థైరాయిడ్ ప్రొఫైల్, పెరుగుదల హార్మోన్ టెస్టులు, ల్యూటినైజింగ్ మరియు ఫోలికల్ స్టిమ్యులేటింగ్ హార్మోన్ స్థాయులను పరిశీలిస్తారు. కొన్ని సందర్భాల్లో అల్ట్రాసౌండ్లు, MRI స్కాన్లు అవసరం అవుతాయి1.

చికిత్స, నివారణ మార్గాలు
హార్మోన్ల అసమతుల్యత గుర్తించిన తర్వాత పిల్లలకు తగిన చికిత్సలు అందించాలి. ఇందుకు:

• హార్మోన్ మెంట్ థెరపీ, గ్రోత్ హార్మోన్ ఇంజెక్షన్లు, నిర్ణీత హార్మోనల్ మందులు వంటి వైద్యపద్ధతులు ఉన్నాయి.
• పోషకాదాల ఆహారం, తగిన వ్యాయామం, శుభ్రమైన జీవనశైలి పిల్లల్లో హార్మోన్ల సమతుల్యతను మార్గదర్శనం చేస్తాయి.
• తాగునీరు, నిద్ర, శారీరక చురుకుదనం, పదార్ధాల మీద జాగ్రత్తలు – ఇవన్నీ సహజంగా హార్మోన్ల పనితీరును మెరుగుపరచడంలో దోహదపడతాయి.

తల్లిదండ్రులకు సూచనలు
పిల్లల్లో ఎత్తు, బరువు, శారీరక మార్పులు, మానసిక/భావోద్వేగ స్థితిలో ఎలాంటి అనూహ్య మార్పులు గమనించినట్లయితే వెంటనే బాలవైద్య నిపుణుడిని సంప్రదించాలి. స్కూల్‌లో, ఇంట్లో పిల్లలా సామాజిక, మానసిక స్థితిపై దృష్టి పెట్టాలి. పోషకాహారం, ప్రోటీన్, విటమిన్లను ఆక్రమంగా అందించాలి.

ముగింపు
హార్మోన్‌ల అసమతుల్యత బాల్యంలో సింపుల్‌గా కనిపించే మార్పులే అయినా, దీని ప్రభావం పిల్లల జీవితాలపై, భవిష్యత్ ఆరోగ్యంపై సామాజికంగా, మానసికంగా పెద్దగా ఉండవచ్చు. ముందుగా అవగాహన పెంచుకుని, లక్షణాలు గమనించి, సమయానుసారంగా చికిత్సలు తీసుకోవడం వల్ల పిల్లలకు ఆరోగ్యమే కాదు – పరిపూర్ణ జీవితాన్ని అందిస్తాం.