Stray Dogs సమస్యపై సుప్రీంకోర్టు ఇటీవల ఇచ్చిన ఆదేశాలు దేశవ్యాప్తంగా చర్చనీయాంశమయ్యాయి. ప్రజల భద్రత, ముఖ్యంగా పిల్లలు, వృద్ధుల రక్షణకు అత్యంత ప్రాధాన్యతనిస్తూ, రద్దీగా ఉండే బహిరంగ ప్రదేశాల నుంచి వీధి కుక్కలను పూర్తిగా తొలగించి, వాటిని సురక్షితమైన షెల్టర్లకు తరలించాలని అత్యున్నత న్యాయస్థానం ఆదేశించింది. ఈ సమగ్ర ఆదేశాలను 8 వారాల్లోగా అమలు చేయాలని రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శులకు గట్టి హెచ్చరిక జారీ చేయడం ఈ తీర్పు యొక్క ప్రాముఖ్యతను తెలుపుతుంది. గతంలో కుక్క కాటు ఘటనలు పెరగడం, దీనిపై వివిధ రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు నిర్లక్ష్యం వహించడంపై సుప్రీంకోర్టు తీవ్ర అసంతృప్తి వ్యక్తం చేసింది. దేశ గౌరవాన్ని దిగజారుస్తున్న ఇలాంటి సంఘటనలను నివారించాల్సిన అవసరం ఉందని కోర్టు నొక్కి చెప్పింది.
ముఖ్యంగా, విద్యా సంస్థలు, ఆసుపత్రులు, క్రీడా సముదాయాలు, బస్ స్టాండ్లు, రైల్వే స్టేషన్లు వంటి ప్రాంతాలలోకి వీధి కుక్కలు ప్రవేశించకుండా 2 వారాలలోగా గుర్తించి, 8 వారాలలోగా తప్పనిసరిగా కంచెలు (Fencing) ఏర్పాటు చేయాలని సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది.
ఈ ప్రాంతాల నుండి పట్టుకున్న కుక్కలకు స్టెరిలైజేషన్ (Sterilization) చేసి, టీకాలు వేసిన తర్వాత, వాటిని తిరిగి పట్టుకున్న చోట కాకుండా డాగ్ షెల్టర్లకు (Dog Shelters) తరలించాలని ఆదేశించింది. దీనికి కారణం, తిరిగి అదే ప్రాంతంలో వదిలిపెట్టడం వలన కోర్టు ఆదేశాల యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశం దెబ్బతింటుందని న్యాయస్థానం పేర్కొంది. ప్రజల భద్రతతో పాటు, జంతు సంక్షేమాన్ని సమతుల్యం చేస్తూ ఈ Stray Dogs సమస్యను శాశ్వతంగా పరిష్కరించడానికి కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు తక్షణమే చర్యలు తీసుకోవాలని ఆదేశించింది.
సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన ఆదేశాలు రాజస్థాన్ హైకోర్టు గతంలో వీధి కుక్కల నిర్వహణపై జారీ చేసిన ఆదేశాలను దేశవ్యాప్తంగా అమలు చేయాలని నిర్ధారించాయి. జాతీయ రహదారులు (National Highways), ఎక్స్‌ప్రెస్ వేలపై తిరిగే Stray Dogs మరియు ఇతర పశువులను తొలగించి, వాటిని షెల్టర్లకు తరలించడానికి రోడ్డు, రవాణా శాఖలు, మున్సిపల్ అధికారులు సంయుక్తంగా డ్రైవ్ నిర్వహించాలని ఆదేశించింది. దీని అమలును పర్యవేక్షించడానికి ప్రతి జాతీయ రహదారిపై ఒక హెల్ప్‌లైన్ నంబర్‌ను ఏర్పాటు చేయాలని కూడా కోర్టు ఆదేశించింది.
కోర్టు తన ఆదేశాలను అమలు చేయడంలో జరిగే ఏ చిన్నపాటి నిర్లక్ష్యాన్ని కూడా తీవ్రంగా పరిగణిస్తామని హెచ్చరించింది. ఆదేశాల అమలుకు సంబంధించిన ఒక సమగ్ర నివేదికను 8 వారాల్లోగా సమర్పించాలని రాష్ట్రాల ప్రధాన కార్యదర్శులను ఆదేశించింది. Stray Dogs యొక్క సమస్య అనేది కేవలం ఒక ప్రాంతానికి మాత్రమే పరిమితం కాకుండా, ఇది దేశవ్యాప్తంగా విస్తరించిన ఒక సామాజిక ఆరోగ్య సమస్య అని కోర్టు అభిప్రాయపడింది. Stray Dogs పై ప్రజల భద్రత మరియు జంతు సంక్షేమం (Animal Welfare) మధ్య సమతుల్యత సాధించడానికి కృషి చేయాలని కోరింది. యానిమల్ బర్త్ కంట్రోల్ (ABC) రూల్స్, 2023ను కచ్చితంగా అమలు చేయాలని, దీనికోసం ప్రతి మున్సిపల్ కార్పొరేషన్‌లో సమర్థవంతమైన స్టెరిలైజేషన్, వ్యాక్సినేషన్ కార్యక్రమాలను నిర్వహించాలని సూచించింది.
Stray Dogs సమస్య అనేది సరైన చెత్త నిర్వహణ లేకపోవడం, బాధ్యతారహితమైన పెంపుడు జంతువుల పెంపకం వంటి అనేక కారణాల వల్ల పెరిగింది. Stray Dogsకు ఆహారం అందించే విషయంలో కూడా కోర్టు మార్గదర్శకాలు ఇచ్చింది. బహిరంగ ప్రదేశాలలో లేదా జన సంచారం ఉండే ప్రాంతాలలో ఆహారం ఇవ్వకుండా, నిర్దేశిత ఫీడింగ్ జోన్‌లలో మాత్రమే అందించాలని సూచించింది. ఈ నియమాన్ని ఉల్లంఘించిన వారికి జరిమానాలు విధించే అవకాశం ఉందని హెచ్చరించింది.
ప్రస్తుతం సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన ఈ ఆదేశాలు ప్రజల భద్రతకు ఒక గొప్ప ఉపశమనాన్ని ఇస్తాయని ఆశిస్తున్నాము. ఈ సమగ్ర ఆదేశాల అమలుకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు మరియు స్థానిక సంస్థలు పూర్తి సహకారం అందించాలి. ముఖ్యంగా, ప్రతి Stray Dogs పట్టుకున్న ప్రాంతంలో దాని రికార్డును నిర్వహించడం, వాటికి స్టెరిలైజేషన్ మరియు టీకాలు వేసిన తర్వాత వాటిని సురక్షిత కేంద్రాలకు తరలించడం అనేది ఈ కార్యక్రమం యొక్క విజయాన్ని నిర్ణయిస్తుంది.
ఈ ఆదేశాలు కేవలం Stray Dogs ను బహిరంగ ప్రదేశాల నుంచి తొలగించడం మాత్రమే కాకుండా, ఈ సమస్యను దీర్ఘకాలికంగా పరిష్కరించడానికి ఉద్దేశించిన ఒక సమగ్ర జాతీయ విధానానికి (National Policy) పునాది వేసినట్టు అయింది. Stray Dogs బెడద నుంచి స్కూళ్లు, హాస్పిటళ్లు వంటి కీలక ప్రాంతాలకు విముక్తి లభించడం అనేది 7 కోట్ల మంది ప్రజలకు భద్రతను పెంచే అంశం.
ఈ సమగ్ర చర్యల ద్వారా భవిష్యత్తులో కుక్క కాటు సంఘటనలు గణనీయంగా తగ్గుతాయని, తద్వారా భారత్ యొక్క అంతర్జాతీయ ప్రతిష్ట మరింత పెరుగుతుందని ఆశిద్దాం. Stray Dogs సమస్య అనేది ప్రభుత్వాలు, జంతు సంరక్షక సంస్థలు మరియు పౌరుల సమన్వయంతో మాత్రమే పరిష్కారమవుతుంది. ప్రజలు కూడా బాధ్యతాయుతమైన పెంపుడు జంతువుల పెంపకాన్ని పాటించడం, వీధి కుక్కల పట్ల దయతో వ్యవహరించడం మరియు ప్రభుత్వ సమగ్ర కార్యక్రమాలకు సహకరించడం అనేది అత్యవసరం.
ఈ Stray Dogs నిర్వహణ అనేది చట్టపరమైన బాధ్యత మాత్రమే కాకుండా, మానవత్వం మరియు పౌర బాధ్యత కూడా అని సుప్రీంకోర్టు తన తీర్పులో స్పష్టంగా తెలిపింది. నిజానికి, Stray Dogs సమస్య కేవలం వీధిలో కుక్కలను తరలించడం ద్వారా మాత్రమే పూర్తిగా పరిష్కారం కాదు. సుప్రీంకోర్టు తాజా ఆదేశాలు తక్షణ ఉపశమనాన్ని అందిస్తున్నప్పటికీ, ఈ సమస్య మూలాలను పరిష్కరించడానికి సమగ్ర విధానం అవసరం. భారతీయ చట్టాల ప్రకారం, Stray Dogs ను నిర్వహించడానికి ఉన్న ప్రధాన చట్టపరమైన ఆధారం యానిమల్ బర్త్ కంట్రోల్ (ABC) రూల్స్, 2023. ఈ నియమాలు జంతు హింస నివారణ చట్టం, 1960 (Prevention of Cruelty to Animals Act, 1960) క్రింద రూపొందించబడ్డాయి.
ఈ నియమాల ముఖ్య ఉద్దేశం, వీధి కుక్కల జనాభాను శాస్త్రీయంగా నియంత్రించడం, వాటిని హింసించకుండా, అవి మానవులకు హాని కలిగించకుండా నివారించడం. ఈ ప్రక్రియలో Catch-Neuter-Vaccinate-Release (CNVR) విధానం ప్రధానమైనది. దీని ప్రకారం, వీధి కుక్కలను పట్టుకుని, వాటికి స్టెరిలైజేషన్ (గర్భనిరోధక శస్త్రచికిత్స) చేసి, రేబిస్ టీకా వేసి, అవి పట్టుబడిన ప్రదేశంలోనే తిరిగి విడుదల చేయాలి (అయితే, సుప్రీంకోర్టు ప్రస్తుత తీర్పులో రద్దీ ప్రదేశాలలో ఈ నియమాన్ని సడలించింది).
మొదటి దశలో, Stray Dogs ను పట్టుకుని సురక్షిత ప్రాంతాలకు తరలించడం అనేది తక్షణ అవసరం. అయితే, పట్టుకున్న ప్రదేశానికి తిరిగి వదలకపోవడం వలన, ఆ ఖాళీ ప్రదేశంలోకి ఇతర ప్రాంతాల నుంచి Stray Dogs ప్రవేశించే అవకాశం ఉంది. దీనిని ‘స్పాట్ రీ-ఆక్యుపెన్సీ’ అంటారు. దీనిని నివారించడానికి, ఒక నిర్దిష్ట ప్రాంతంలో కుక్కల సంఖ్యను శాశ్వతంగా అదుపులో ఉంచడానికి, మొత్తం ప్రాంతంలో ఒకేసారి సమగ్ర స్టెరిలైజేషన్ డ్రైవ్‌ను నిర్వహించడం అత్యవసరం. జంతు సంరక్షక సంస్థలు మరియు స్థానిక సంస్థలు ఈ విషయంలో ఏకరీతి ప్రణాళికతో పనిచేయాలి.
ప్రజల భద్రతను పెంచడానికి, పాఠశాలలు, ఆసుపత్రుల చుట్టూ కంచెలు వేయడం ఒక తాత్కాలిక పరిష్కారం మాత్రమే. దీర్ఘకాలికంగా, ప్రజల్లో అవగాహన పెంచడం కీలకం. ముఖ్యంగా, ఆహారం విషయంలో బాధ్యతాయుతంగా ఉండాలి. వీధి కుక్కలకు ఆహారం అందించే పద్ధతిపై సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన సూచనలు ముఖ్యమైనవి: బహిరంగ ప్రదేశాల్లో కాకుండా, నిర్దేశిత ప్రదేశాలలో మాత్రమే ఆహారం ఇవ్వాలి. ఆహారం లభించడం వలన Stray Dogs ఆ ప్రాంతాలకు ఆకర్షితులవుతాయి, ఇది ఘర్షణలకు దారితీస్తుంది. అందుకే, సరైన చెత్త నిర్వహణ (Waste Management) అనేది Stray Dogs జనాభా పెరుగుదలకు ప్రధాన కారణాలను తొలగిస్తుంది.
భారతదేశంలో, ఈ సమస్యను సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొంటున్న కొన్ని దేశాల విధానాలను మనం అధ్యయనం చేయాలి. ఉదాహరణకు, కొన్ని దేశాలు కఠినమైన పెంపుడు జంతువుల రిజిస్ట్రేషన్ విధానాలు, అధిక జరిమానాలు మరియు విస్తృతమైన స్టెరిలైజేషన్ కార్యక్రమాల ద్వారా విజయం సాధించాయి. మన దేశంలో కూడా, పెంపుడు కుక్కల యజమానులు తప్పనిసరిగా వాటిని మైక్రోచిప్ చేయించడం మరియు టీకాలు వేయించడం వంటివి చట్టబద్ధం చేయాలి. జంతువులను నిర్లక్ష్యం చేసేవారిపై కఠిన చర్యలు తీసుకోవాలి.
Stray DogsStray Dogs వల్ల కలిగే ప్రమాదాలను నివారించడానికి, 7 రోజుల పాటు ప్రత్యేక మొబైల్ యూనిట్లను ఏర్పాటు చేసి, ముఖ్యమైన కూడళ్లలో మరియు రోడ్ల పక్కన సర్వే నిర్వహించడం ద్వారా, ఏయే ప్రాంతాల్లో కుక్కల బెడద ఎక్కువగా ఉందో గుర్తించవచ్చు. ఈ డేటా ఆధారంగా, అధికారులు తమ సమగ్ర కార్యాచరణ ప్రణాళికను రూపొందించుకోవచ్చు.
ఈ సమస్య పరిష్కారంలో రాష్ట్రాల చీఫ్ సెక్రటరీల వ్యక్తిగత బాధ్యతను సుప్రీంకోర్టు నొక్కి చెప్పడం అనేది, ఈ విషయంలో ఇకపై నిర్లక్ష్యానికి తావు లేదని సూచిస్తుంది. Stray Dogs ను మనుషులుగా పరిగణించకుండా, వాటి సంఖ్యను శాస్త్రీయంగా నియంత్రించడం ద్వారానే సమాజంలో శాంతి స్థాపించబడుతుందని న్యాయస్థానం యొక్క ఉద్దేశం. ఈ అంశంపై మరింత లోతుగా తెలుసుకోవడానికి, మీరు జంతు సంక్షేమం గురించి పనిచేస్తున్న PETA ఇండియా లేదా ఇతర జాతీయ సంస్థల మార్గదర్శకాలను పరిశీలించవచ్చు. ఈ సమగ్ర చట్టపరమైన మరియు క్రియాత్మక చర్యల కలయిక మాత్రమే భారతదేశంలో Stray Dogs సమస్యకు శాశ్వత పరిష్కారాన్ని అందిస్తుంది..
Author
