భారత్–పాకిస్థాన్ సంబంధాలు ఎన్నో దశాబ్దాలుగా ఉద్రిక్తతలతో నిండిపోయినవే. ముఖ్యంగా ఉగ్రవాదం, జమ్మూ–కశ్మీర్, సరిహద్దు సమస్యలు ఎప్పటికప్పుడు రెండు దేశాల మధ్య ఘర్షణలకు కారణమవుతూనే ఉన్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో పాకిస్థాన్ విదేశాంగ మంత్రి ఇషాక్ డార్ చేసిన ప్రకటన కొత్త చర్చలకు దారితీసింది. ఆయన మాట్లాడుతూ, “భారత్ ఎప్పటిలాగే మూడవవారి మధ్యవర్తిత్వాన్ని పూర్తిగా తిరస్కరించింది. రెండు దేశాల మధ్య ఉన్న సమస్యలను భారత్ ముఖాముఖిగా మాత్రమే పరిష్కరించాలనుకుంటోంది” అని తెలిపారు.
ఇటీవల అమెరికా, ఇతర అంతర్జాతీయ వర్గాలు భారత్–పాకిస్థాన్ మధ్య చర్చలకు సానుకూల వాతావరణం సృష్టించేందుకు ప్రయత్నించినట్లు సమాచారం. అయితే భారత్ తన స్థానం స్పష్టంగా ఉంచింది. “ఇది ద్వైపాక్షిక విషయం, మూడవవారి పాత్ర అవసరం లేదు” అని భారత్ కఠినంగా చెప్పిందని డార్ వెల్లడించారు.
జమ్మూ–కశ్మీర్‌పై గతంలో అమెరికా, ఐక్యరాజ్య సమితి వంటి వర్గాలు మధ్యవర్తిత్వం చూపాలని ప్రయత్నించిన సందర్భాలు ఉన్నాయి. కాని ప్రతి సారి భారత్ తాను సార్వభౌమత్వం, స్వతంత్రత కాపాడుకునేందుకు మూడవవారి జోక్యాన్ని తిరస్కరించింది. ఈసారి కూడా అదే విధంగా స్పందించింది.
పాకిస్థాన్ వైపు నుంచి మాత్రం సంభాషణకు సిద్ధమనే ప్రకటనలు వస్తున్నాయి. కానీ ఉగ్రవాదం, సరిహద్దు దాడులు, అంతర్జాతీయ స్థాయిలో భారత్‌పై తప్పుడు ప్రచారం వంటి అంశాలు కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. ఈ కారణంగా భారత్ విశ్వసనీయ చర్చలు జరగాలంటే ముందుగా పాకిస్థాన్ తన చర్యల్లో మార్పు చూపాలని భావిస్తోంది.
ఇషాక్ డార్ మాట్లాడుతూ, “మూడవవారి జోక్యం మాకు సమస్య కాదు. కానీ భారత్ ఎప్పటిలాగే నిరాకరించింది. వారు కేవలం ద్వైపాక్షిక చర్చల ద్వారానే సమస్యలను పరిష్కరించాలని అంటున్నారు” అని పేర్కొన్నారు. ఆయన ఈ వ్యాఖ్యలు చేసిన వెంటనే, భారత్ వైఖరి అంతర్జాతీయ వర్గాలలో మరోసారి చర్చనీయాంశమైంది.
ప్రస్తుతం రెండు దేశాల మధ్య వాణిజ్యం, నీటి ఒప్పందాలు, ఉగ్రవాదం వంటి అంశాలపై వివాదాలు కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. ఈ పరిస్థితుల్లో మూడవవారి జోక్యం లేకుండా ముఖాముఖిగా పరిష్కారం సాధ్యమా అన్న ప్రశ్న ఉత్పన్నమవుతోంది.
విశ్లేషకుల అభిప్రాయం ప్రకారం, భారత్ ఈ విధమైన కఠిన వైఖరి తీసుకోవడానికి ప్రధాన కారణం జమ్మూ–కశ్మీర్ అంశమే. అంతర్జాతీయ వేదికలపై కశ్మీర్ విషయాన్ని పాకిస్థాన్ నిరంతరం ప్రస్తావిస్తూ భారత్‌ను ఇబ్బందికి గురిచేయాలని ప్రయత్నిస్తుంది. అయితే భారత్ తన అంతర్గత అంశాల్లో ఇతరుల జోక్యాన్ని ఎప్పుడూ అంగీకరించదనే తీరును కొనసాగిస్తోంది.
ఈ ప్రకటనతో మరోసారి భారత్–పాకిస్థాన్ మధ్య ఉద్రిక్తతలు చెలరేగే అవకాశముంది. అయితే భారత్ స్పష్టమైన వైఖరి ప్రజలకు, అంతర్జాతీయ వర్గాలకు కూడా బలమైన సందేశాన్ని ఇస్తోంది. రెండు దేశాల మధ్య సమస్యలు ఎంత క్లిష్టమైనవైనా, వాటి పరిష్కారం కోసం మూడవవారి జోక్యం అవసరం లేదని భారత్ నమ్మకం వ్యక్తం చేస్తోంది.
మొత్తానికి, భారత్ తిరిగి ఒకసారి “మూడవవారి మధ్యవర్తిత్వం అవసరం లేదు” అని స్పష్టంగా చెప్పడంతో, భవిష్యత్తులో భారత్–పాకిస్థాన్ సంబంధాలు మరింత ఉద్రిక్త దిశలో నడిచే అవకాశం ఉందని రాజకీయ వర్గాలు అంచనా వేస్తున్నాయి.
Author
