Kolleru భారతదేశంలోనే అత్యంత ముఖ్యమైన మంచినీటి సరస్సులలో ఒకటి. గోదావరి, కృష్ణా నదుల డెల్టా మధ్య నెలకొని ఉన్న ఈ అద్భుతమైన జలరాశి ఆంధ్రప్రదేశ్ జీవవైవిధ్యానికి ఒక గుండెకాయ వంటిది. తూర్పు గోదావరి, పశ్చిమ గోదావరి మరియు కృష్ణా జిల్లాల సరిహద్దుల్లో విస్తరించి ఉన్న ఈ సరస్సు, ప్రకృతి ప్రేమికులకు, పక్షుల వీక్షకులకు ఒక కనువిందు చేసే ప్రదేశం. వేలాది వలస పక్షులకు ఆవాసంగా మారిన ఈ ప్రాంతం, ముఖ్యంగా చలికాలంలో సందర్శకులతో కళకళలాడుతుంది. దీని గొప్పతనం కేవలం దాని విస్తీర్ణంలోనే కాదు, పర్యావరణ వ్యవస్థకు ఇది అందిస్తున్న అనంతమైన సేవల్లో ఉంది.
చరిత్ర పుటలను తిరగేస్తే, Kolleru కు సంబంధించిన అనేక పురాణాలు, కథలు వినిపిస్తాయి. పూర్వం ఈ సరస్సు ఒకప్పుడు సముద్రంలో అంతర్భాగమని, భూకంపాల వల్ల లేదా నదీ ప్రవాహ మార్పుల వల్ల మంచినీటి సరస్సుగా రూపాంతరం చెందిందని స్థానికులు విశ్వసిస్తారు. ఇది రామసర్ సైట్‌గా (Ramsar Site) అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందింది, ఇది దీని పర్యావరణ ప్రాధాన్యతను చాటి చెబుతోంది. ఈ అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందిన తరువాత, సరస్సు పరిరక్షణకు కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు మరింత ఎక్కువ దృష్టి సారించాయి. కానీ, ఈ సరస్సు ఎదుర్కొంటున్న సవాళ్లు అంతకంతకూ పెరుగుతూనే ఉన్నాయి.
వలస పక్షుల స్వర్గధామం Kolleru. సైబీరియా, ఆస్ట్రేలియా, ఫిలిప్పీన్స్ వంటి సుదూర ప్రాంతాల నుంచి వేల మైళ్లు ప్రయాణించి ఇక్కడికి వచ్చే పక్షుల సంఖ్య అసాధారణమైనది. మచ్చల డేగలు (Spot-billed Pelicans), కొంగలు, నారాయణ పక్షులు, బాతులు వంటి అరుదైన జాతులు ఇక్కడ గుంపులు గుంపులుగా కనిపిస్తాయి. కొల్లేరు సరస్సు మధ్యలో ఉన్న అతిపెద్ద ద్వీపం, అటపాక పక్షుల అభయారణ్యం (Atapaka Bird Sanctuary), వీటిలో ముఖ్యమైనది. ఇక్కడ ప్రతి సంవత్సరం పక్షుల సంతానోత్పత్తి జరుగుతుంది. పక్షుల ప్రేమికులు తప్పనిసరిగా సందర్శించవలసిన ప్రదేశం ఇది. ఈ సరస్సు ప్రత్యేకత గురించి మరింత లోతుగా తెలుసుకోవాలంటే, భారతదేశంలోని ప్రధాన చిత్తడి నేలలు గురించి పరిశోధన చేయడం చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది.
స్థానిక ప్రజల జీవనానికి Kolleru మూలాధారం. ముఖ్యంగా చేపలు పట్టడం (మత్స్యకారులు), రొయ్యల పెంపకం వంటి వాటిపై ఆధారపడిన వేలాది కుటుంబాలకు ఈ సరస్సు ఉపాధిని కల్పిస్తుంది. ఒకప్పుడు స్వచ్ఛమైన నీటితో నిండి, చేపలకు ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ సరస్సు, ఇటీవల పారిశ్రామిక, వ్యవసాయ వ్యర్థాల కారణంగా కాలుష్యానికి గురవుతోంది. సరస్సు లోతు తగ్గిపోవడం, చుట్టుపక్కల ఆక్రమణలు, చేపల చెరువుల విస్తరణ వంటి అంశాలు దీని ఉనికికే పెను ప్రమాదంగా మారాయి.
ప్రభుత్వం, పర్యావరణ కార్యకర్తలు Kolleru పరిరక్షణ కోసం అనేక కార్యక్రమాలను చేపట్టారు. ‘ఆపరేషన్ కొల్లేరు’ వంటి చర్యలు ఆక్రమణలను తొలగించడానికి, సరస్సును పునరుద్ధరించడానికి ఎంతగానో కృషి చేశాయి. సరస్సు చుట్టూ ఉన్న కరకట్టల వ్యవస్థ దాని నీటి నిర్వహణలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. సరస్సు నీరు తగ్గి, ఎండిపోకుండా, అదే సమయంలో వరదలను నియంత్రించడానికి ఈ కట్టలు ఉపయోగపడతాయి. సరస్సు మళ్లీ పూర్వవైభవాన్ని సంతరించుకోవాలంటే, స్థానికులు, అధికారులు కలిసికట్టుగా పనిచేయడం తప్పనిసరి.
పర్యావరణ సమతుల్యతలో Kolleruపాత్ర చాలా కీలకం. ఇది కృష్ణా-గోదావరి డెల్టా ప్రాంతంలో భూగర్భ జలాల స్థాయిని పెంచడంలో, వందలాది కిలోమీటర్ల మేర వాతావరణాన్ని చల్లబరచడంలో సహాయపడుతుంది. అలాగే, ఈ సరస్సులోని జీవవైవిధ్యం ఆహార గొలుసులో ఒక ముఖ్యమైన భాగంగా ఉంది. ఇక్కడ నివసించే ప్రతి జీవి, వృక్షజాలం మొత్తం పర్యావరణ వ్యవస్థకు ఉపకరిస్తాయి. కాబట్టి, దీన్ని కేవలం ఒక నీటి వనరుగా కాకుండా, ఒక సంపూర్ణ జీవన వ్యవస్థగా మనం గౌరవించాలి.
ప్రతి సంవత్సరం ఇక్కడికి వచ్చే పెలికాన్ పక్షులు Kolleru కు ప్రత్యేక ఆకర్షణ. వాటి సమూహ నివాసం, చేపలను పట్టే దృశ్యాలు చూపరులను మంత్రముగ్ధులను చేస్తాయి. ఈ అరుదైన పక్షులను చూడటానికి ప్రపంచం నలుమూలల నుంచి పర్యాటకులు వస్తుంటారు. సరస్సు లోపల ప్రయాణించడానికి బోటింగ్ సౌకర్యాలు కూడా అందుబాటులో ఉన్నాయి, ఇవి పక్షులను దగ్గరగా చూసేందుకు అవకాశం కల్పిస్తాయి.
అభివృద్ధి పేరిట చేపట్టిన కొన్ని చర్యలు Kolleru కు తీవ్ర నష్టాన్ని కలిగించాయి. చేపల చెరువుల కోసం పెద్ద ఎత్తున కరకట్టలు వేయడం, సరస్సు మార్గాన్ని మార్చడం వంటివి సరస్సు సహజ ప్రవాహాన్ని అడ్డుకున్నాయి. ఈ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి, న్యాయస్థానాలు జోక్యం చేసుకున్నాయి, సరస్సును దాని పూర్వ వైభవాన్ని తీసుకురావడానికి కఠినమైన ఆదేశాలను జారీ చేశాయి. ఈ చర్యల ఫలితంగా, గత కొన్నేళ్లుగా సరస్సు కొంతవరకు పునరుద్ధరించబడింది.
మీరు Kolleru ను సందర్శించడానికి ప్లాన్ చేస్తుంటే, అక్టోబరు నుండి మార్చి మధ్య కాలం ఉత్తమమైనది. ఈ సమయంలో వాతావరణం ఆహ్లాదకరంగా ఉంటుంది, వలస పక్షులు కూడా అధిక సంఖ్యలో కనిపిస్తాయి. సందర్శకులు స్థానిక సంస్కృతిని, సంప్రదాయాలను కూడా తెలుసుకోవచ్చు. సరస్సు తీరంలో నివసించే ప్రజలు తమ సంప్రదాయ చేపల వేట పద్ధతులను ఇప్పటికీ కొనసాగిస్తున్నారు. ఈ ప్రాంతంలోని ఆలయాలు, చారిత్రక ప్రదేశాలు కూడా పర్యాటక ఆకర్షణలు. మా పశ్చిమ గోదావరి పర్యాటక గైడ్ లో ఈ వివరాలను చూడవచ్చు.
Kolleru ఎదుర్కొంటున్న మరో పెద్ద సవాలు జల కాలుష్యం. పక్కనే ఉన్న పట్టణాలు, గ్రామాల నుంచి వచ్చే మురుగు నీరు, వ్యవసాయంలో ఉపయోగించే రసాయనాలు సరస్సు నీటి నాణ్యతను దారుణంగా దిగజారుస్తున్నాయి. దీని వల్ల స్థానిక జలచరాలు, పక్షులు ప్రభావితమవుతున్నాయి. సరస్సును రక్షించడంలో భాగంగా, కాలుష్యాన్ని నియంత్రించడంపై అధిక దృష్టి పెట్టాల్సిన అవసరం ఉంది. ఆధునిక నీటి శుద్ధి పద్ధతులను అనుసరించడం ద్వారా ఈ సమస్యను కొంతవరకు పరిష్కరించవచ్చు.
ప్రభుత్వ సంస్థలు, స్వచ్ఛంద సంస్థలు Kolleru పరిరక్షణ కోసం కలిసి పనిచేయడం ప్రశంసనీయం. వారు క్రమం తప్పకుండా నీటి నాణ్యతను పరిశీలిస్తూ, కాలుష్య కారకాలను గుర్తించి, వాటిని తొలగించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు. అదే విధంగా, సరస్సు చుట్టుపక్కల ఉన్న మత్స్యకారులకు, రైతులకు పర్యావరణ అనుకూల జీవన విధానాలను ప్రోత్సహించడం కూడా ఈ ప్రణాళికల్లో భాగం. వారి సహకారం లేకుండా ఈ సరస్సును కాపాడుకోవడం దాదాపు అసాధ్యం.
ముగింపులో, Kolleru కేవలం ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆస్తి మాత్రమే కాదు, ఇది ప్రపంచ పటంలో భారతదేశం యొక్క పర్యావరణ వైభవాన్ని సూచించే ఒక అద్భుతమైన జలవనరు. దాని సహజత్వాన్ని, జీవవైవిధ్యాన్ని కాపాడుకోవడం మనందరి బాధ్యత. రాబోయే తరాలకు ఈ ప్రకృతి అద్భుతాన్ని అందించాలంటే, మనం ఇప్పటి నుంచే కఠినమైన చర్యలు తీసుకోవాలి. Kolleru యొక్క పునరుజ్జీవనం కోసం కృషి చేయడం ప్రతి పౌరుడి నైతిక కర్తవ్యం.
Author
