Critical Alert: The Krishna Water Crisis Affecting 70% of Delta Farmin||Critical సంక్షోభ హెచ్చరిక: 70% డెల్టా వ్యవసాయాన్ని ప్రభావితం చేస్తున్న Krishna Water Crisis

Krishna Water Crisis నేడు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికే కాదు, యావత్ దేశ ఆహార భద్రతకు ఒక పెను సవాలుగా మారింది. కృష్ణా డెల్టా ప్రాంతం, రాష్ట్రానికి ‘అన్నపూర్ణ’గా విరాజిల్లుతూ, తరతరాలుగా లక్షలాది మంది రైతులకు జీవనాధారంగా ఉంది. అయితే, ఇటీవలి సంవత్సరాలలో ఈ ప్రాంతం తీవ్రమైన నీటి ఎద్దడిని ఎదుర్కొంటోంది, ఇది సుమారు 70% డెల్టా వ్యవసాయ భూములను ప్రత్యక్షంగా ప్రభావితం చేస్తోంది. వర్షాకాలం ఆశించిన స్థాయిలో లేకపోవడం, ఎగువ ప్రాంతాల నుంచి నీటి విడుదల సక్రమంగా జరగకపోవడం వంటి కారణాల వల్ల పంట కాలువలు బీటలువారుతున్నాయి, ఇది రైతన్నల కళ్ళల్లో నీళ్లు నింపుతోంది. ఈ Critical పరిస్థితి, కేవలం వ్యవసాయ సమస్యగా కాకుండా, ప్రాంతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థకు, తాగునీటి సరఫరాకు కూడా ముప్పుగా పరిణమించింది.

చరిత్రను పరిశీలిస్తే, కృష్ణా నదిపై ఆధారపడిన ఈ డెల్టా ప్రాంతం బ్రిటిష్ కాలం నాటి నుండి ప్రకాశం బ్యారేజీ వంటి నిర్మాణాల ద్వారా రెండు పంటలకు సాగునీటిని అందుకుంటూ వచ్చింది. ఒకప్పుడు సమృద్ధిగా పారే నీరు, ఆధునిక నీటిపారుదల వ్యవస్థతో కలిసి, ఈ ప్రాంతాన్ని ధాన్యాగారంగా మార్చింది. కానీ, గత కొన్నేళ్లుగా నీటి లభ్యతలో వచ్చిన తీవ్రమైన మార్పులు, ముఖ్యంగా రెండో పంట (రబీ) సమయంలో ఎదురవుతున్న కొరత, రైతులను సంక్షోభంలోకి నెట్టింది. ఇప్పుడు, ఖరీఫ్ సీజన్ చివర్లో, రబీ సీజన్ ప్రారంభంలోనే నీటి నిల్వలు ప్రమాదకర స్థాయికి పడిపోవడం, చివరి ప్రాంతాల (Tail-end areas) రైతులకు కష్టాలు తెచ్చిపెడుతోంది. పశ్చిమ కృష్ణా, తూర్పు కృష్ణా కాలువల చివరి అంచెల్లో ఉన్న పెదనా, మచిలీపట్నం, అవనిగడ్డ వంటి ప్రాంతాల్లోని వేలాది ఎకరాల వరి నాట్లు ఎండిపోయే దశకు చేరుకోవడం దయనీయమైన దృశ్యం.

ప్రస్తుత పరిస్థితులలో, నీటిపారుదల అధికారులు రైతులను వరి వంటి అధిక నీరు అవసరమయ్యే పంటల స్థానంలో మొక్కజొన్న, జొన్నలు, ఆవాలు వంటి తక్కువ నీరు అవసరమయ్యే మెట్ట పంటలను వేయమని సలహా ఇవ్వడం, రైతులకు నిరాశ కలిగిస్తోంది. వరి సాగుకు అత్యంత అనుకూలమైన తమ పొలాల్లో మెట్ట పంటలు వేయడం వలన గతంలో నష్టాలు చవిచూశామని రైతులు వాపోతున్నారు. వరి విత్తనాలను సిద్ధం చేసుకున్న తరువాత, కాలువల్లో నీరు లేకపోవడం లేదా ఆగిపోవడం వల్ల లక్షలాది రూపాయల పెట్టుబడులు నష్టపోతున్నారు. ఈ పరిస్థితికి ప్రధాన కారణం నది ఎగువ ప్రాంతాలలో ఉన్న ఆనకట్టల నిర్వహణ, అంతర్రాష్ట్ర జల వివాదాలు.

మహారాష్ట్ర, కర్ణాటక, తెలంగాణ మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాల గుండా ప్రవహించే కృష్ణా నది జలాల పంపిణీపై దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్న వివాదాలు ఈ Krishna Water Crisisకు మూల కారణాలుగా చెప్పవచ్చు. అల్మట్టి, శ్రీశైలం, నాగార్జునసాగర్ వంటి ప్రధాన ప్రాజెక్టుల నుంచి నీటి విడుదలకు సంబంధించి కృష్ణా వాటర్ డిస్ప్యూట్స్ ట్రైబ్యునల్ (KWDT) నిబంధనలు ఉన్నప్పటికీ, వాస్తవంలో నీటి కేటాయింపులు, విడుదల సమయపాలన డెల్టా అవసరాలకు అనుగుణంగా ఉండటం లేదు. ఎగువ రాష్ట్రాలు నీటిని నిల్వ చేసుకోవడం లేదా అధికంగా వినియోగించడం వలన డెల్టాకు అవసరమైన నీటి ప్రవాహం తగ్గిపోతోంది. ఇది డెల్టాలోని ప్రకాశం బ్యారేజీ, పులిచింతల వంటి కట్టడాలకు చేరే నీటి నిల్వలను దారుణంగా తగ్గిస్తోంది. ఈ అంతర్రాష్ట్ర జల పంపకాల సమస్య సత్వరం పరిష్కారం కాకపోతే, డెల్టా రైతుల భవిష్యత్తు అంధకారంగా మారుతుంది.

కేవలం మానవ నిర్మిత సమస్యలే కాకుండా, వాతావరణ మార్పు (Climate Change) కూడా ఈ Krishna Water Crisisను మరింత తీవ్రతరం చేస్తోంది. ఒకవైపు రుతుపవనాలు ఆలస్యం కావడం, లేదా ఆశించిన దానికంటే తక్కువగా వర్షపాతం నమోదు కావడం జరుగుతుండగా, మరొకవైపు అనూహ్యంగా అకాల వర్షాలు, వరదలు సంభవిస్తున్నాయి. ఫలితంగా, వర్షాలు వచ్చినప్పుడు నీటిని సముద్రంలోకి వదిలేయాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడుతోంది, కానీ అవసరమైనప్పుడు మాత్రం నిల్వలు ఉండటం లేదు. ఈ అనిశ్చిత వర్షపాతం కారణంగా, వ్యవసాయ ప్రణాళికలు పూర్తిగా తలకిందులవుతున్నాయి. భూగర్భ జలాలు కూడా క్షీణించిపోవడం వలన, డెల్టా రైతులు విద్యుత్ మోటార్లపై ఆధారపడాల్సిన పరిస్థితి పెరుగుతోంది, దీనివల్ల ఉత్పత్తి వ్యయం అమాంతం పెరిగిపోతోంది.

జల కాలుష్యం (Pollution) మరియు పూడిక (Siltation) కూడా కృష్ణా డెల్టాకు పెద్ద సమస్యగా మారాయి. నది పరీవాహక ప్రాంతంలో ఉన్న పారిశ్రామిక వాడల నుండి విడుదలయ్యే వ్యర్థాలు, మురుగునీరు నది నీటి నాణ్యతను తగ్గిస్తున్నాయి. కలుషిత నీటిని పంటలకు వినియోగించడం వలన భూసారం తగ్గిపోయి, పంట దిగుబడిపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతోంది. అంతేకాక, ఆనకట్టలు మరియు కాలువల్లో భారీగా పేరుకుపోతున్న పూడిక (మట్టి, ఇసుక) కారణంగా నీటి నిల్వ సామర్థ్యం తగ్గిపోతోంది. సరైన నిర్వహణ, డీసిల్టింగ్ పనులు లేకపోవడం వలన కాలువల ద్వారా చివరి ప్రాంతాలకు నీరు ప్రవహించడంలో ఆటంకాలు ఏర్పడుతున్నాయి. ఈ అంశాలు కలిసి డెల్టా ప్రాంతంలో తీవ్రమైన Krishna Water Crisisకు దారి తీస్తున్నాయి.

ఈ జల సంక్షోభం యొక్క ఆర్థిక ప్రభావం అత్యంత తీవ్రంగా ఉంది. అధిక దిగుబడినిచ్చే వరి పంట సాగును వదులుకోవాల్సి రావడం వలన, రైతులు భారీ ఆర్థిక నష్టాలను ఎదుర్కొంటున్నారు. పంట నష్టపోయిన రైతులు అప్పుల ఊబిలో కూరుకుపోతున్నారు. ఒక అంచనా ప్రకారం, డెల్టా ప్రాంతంలో వరి సాగుకు అయ్యే ఖర్చు, నష్టాలతో పోలిస్తే, రైతులకు మిగిలే ఆదాయం చాలా తక్కువగా ఉంది. ఈ Critical పరిస్థితుల కారణంగా యువత వ్యవసాయంపై ఆసక్తి కోల్పోయి, ప్రత్యామ్నాయ జీవనోపాధి కోసం పట్టణాలకు వలస వెళ్లే ధోరణి పెరుగుతోంది. ఇది గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థను, వ్యవసాయ కార్మికుల జీవనాన్ని దారుణంగా దెబ్బతీస్తోంది.

వ్యవసాయానికి ప్రత్యామ్నాయంగా చేపల చెరువులు, ఆక్వాకల్చర్ వంటివి పెరుగుతున్నప్పటికీ, అది కూడా నదీ జలాలపై, ముఖ్యంగా డెల్టా వ్యవస్థపై అదనపు భారాన్ని పెంచుతోంది.ఈ జల సంక్షోభం యొక్క ఆర్థిక ప్రభావం అత్యంత తీవ్రంగా ఉంది. అధిక దిగుబడినిచ్చే వరి పంట సాగును వదులుకోవాల్సి రావడం వలన, రైతులు భారీ ఆర్థిక నష్టాలను ఎదుర్కొంటున్నారు. పంట నష్టపోయిన రైతులు అప్పుల ఊబిలో కూరుకుపోతున్నారు.

ఒక అంచనా ప్రకారం, డెల్టా ప్రాంతంలో వరి సాగుకు అయ్యే ఖర్చు, నష్టాలతో పోలిస్తే, రైతులకు మిగిలే ఆదాయం చాలా తక్కువగా ఉంది. ఈ Critical పరిస్థితుల కారణంగా యువత వ్యవసాయంపై ఆసక్తి కోల్పోయి, ప్రత్యామ్నాయ జీవనోపాధి కోసం పట్టణాలకు వలస వెళ్లే ధోరణి పెరుగుతోంది. ఇది గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థను, వ్యవసాయ కార్మికుల జీవనాన్ని దారుణంగా దెబ్బతీస్తోంది. వ్యవసాయానికి ప్రత్యామ్నాయంగా చేపల చెరువులు, ఆక్వాకల్చర్ వంటివి పెరుగుతున్నప్పటికీ, అది కూడా నదీ జలాలపై, ముఖ్యంగా డెల్టా వ్యవస్థపై అదనపు భారాన్ని పెంచుతోంది.

సాగునీటి సమస్యతో పాటు, కృష్ణా డెల్టాలోని అనేక గ్రామాలలో తాగునీటి కొరత కూడా వేసవి కాలంలో తీవ్రరూపం దాల్చుతోంది. కాలువల్లో నీరు నిలిచిపోవడం వలన, తాగునీటి పథకాలకు (Rural Water Scheme – RWS) నీటి సరఫరా కష్టమవుతోంది. ఫలితంగా, జిల్లా యంత్రాంగం ట్యాంకర్ల ద్వారా నీటిని సరఫరా చేయాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడుతోంది. ముఖ్యంగా కృష్ణా, ఎన్టీఆర్ జిల్లాల్లోని కొన్ని ప్రాంతాలలో ప్రజలు స్వచ్ఛమైన తాగునీటి కోసం ఇబ్బందులు పడుతున్నారు. నీటి పంపిణీలో వ్యవసాయ అవసరాలకు, తాగునీటి అవసరాలకు మధ్య సమతుల్యత పాటించడం అధికారులకు పెద్ద సవాలుగా మారింది. ఏదేమైనా, మానవ అవసరాలైన తాగునీటికి ఎల్లప్పుడూ ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. .

ఈ Krishna Water Crisis నుంచి బయటపడాలంటే, దీర్ఘకాలిక పరిష్కారాలను అమలు చేయాలి. అందులో ముఖ్యమైనది నీటిపారుదల మౌలిక సదుపాయాల నిర్వహణ. కాలువల మరమ్మత్తు, వాటిలో పేరుకుపోయే జల కలుపు మొక్కల (Aquatic weeds) తొలగింపు అత్యవసరం. పట్టిసీమ లిఫ్ట్ ఇరిగేషన్ పథకం ద్వారా గోదావరి జలాలను కృష్ణా డెల్టాకు మళ్లించడం కొంతవరకు ఉపశమనాన్ని ఇచ్చినా, ఇది పూర్తిగా శాశ్వత పరిష్కారం కాదు. అందుబాటులో ఉన్న నీటిని మరింత సమర్థవంతంగా ఉపయోగించుకోవడానికి డ్రిప్ ఇరిగేషన్, స్ప్రింక్లర్ ఇరిగేషన్ వంటి ఆధునిక పద్ధతులను ప్రోత్సహించాలి. అపారమైన నీటి వినియోగాన్ని తగ్గించడానికి స్మార్ట్ ఇరిగేషన్ టెక్నాలజీలను అమలు చేయడంలో ప్రభుత్వం ముందడుగు వేయాలి. , నీటి కేటాయింపులో ప్రాధాన్యతను మార్చడం ద్వారా వ్యవసాయ ఉత్పాదకతను గణనీయంగా పెంచవచ్చు.

నీటి నిర్వహణలో సంస్థాగత మార్పులు తీసుకురావడం కూడా ఈ సంక్షోభ పరిష్కారానికి కీలకం. వాటర్ యూజర్ అసోసియేషన్స్ (WUAలు) ను బలోపేతం చేయడం, వారికి కాలువ నిర్వహణ, నీటి పంపిణీలో నిర్ణయాధికారాన్ని ఇవ్వడం అవసరం. స్థానిక రైతుల భాగస్వామ్యంతో ‘వారబందీ’ (Warabandhi) షెడ్యూల్‌ను పక్కాగా అమలు చేయడం ద్వారా నీటి పంపిణీలో సమానత్వాన్ని సాధించవచ్చు.

ఇది తల ప్రాంతం (Head Reach), మధ్య ప్రాంతం (Middle Reach) మరియు చివరి ప్రాంతం (Tail Reach) రైతుల మధ్య వివాదాలను తగ్గించడంలో సహాయపడుతుంది. నీటి కేటాయింపులో ‘సమాన పంపిణీ’ (Equity) అనే పాత విధానానికి బదులుగా, ‘ఉత్పాదకత ఆధారిత ప్రాధాన్యత’ (Productivity-based prioritization) అనే కొత్త ఆలోచన దిశగా అడుగులు వేయాలి.

చివరగా, కృష్ణా నదీ పరీవాహక ప్రాంతంలోని అన్ని రాష్ట్రాలు దీర్ఘకాలిక సహకారం మరియు శాస్త్రీయ దృక్పథంతో వ్యవహరించాల్సిన అవసరం ఉంది. కేవలం తమ రాష్ట్రాల అవసరాలను మాత్రమే కాకుండా, నది పర్యావరణ సమతుల్యతను, దిగువన ఉన్న డెల్టా ప్రాంత అవసరాలను కూడా దృష్టిలో ఉంచుకోవాలి. ఈ Critical Krishna Water Crisis పరిష్కారానికి కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు కలిసి పనిచేయడం, జల వనరుల పంపిణీలో పారదర్శకతను పెంచడం, ఆధునిక సాంకేతికతను వినియోగించి నీటి వినియోగాన్ని పర్యవేక్షించడం తక్షణ కర్తవ్యాలు. ఈ చారిత్రక డెల్టా ప్రాంతాన్ని పునరుద్ధరించడానికి, రైతుల జీవితాల్లో మళ్లీ ఆశలు చిగురించడానికి సమగ్ర, స్థిరమైన జల నిర్వహణ విధానాలు అవసరం. ఈ ప్రయత్నాలు సఫలమైతేనే, కృష్ణా డెల్టా మళ్లీ తన పూర్వ వైభవాన్ని, ‘అన్నపూర్ణ’ స్థానాన్ని నిలబెట్టుకోగలదు.