మన జీవితంలో మానసిక ఆరోగ్యం ఎంతో ముఖ్యమైనది. శరీర ఆరోగ్యాన్ని చూసుకోవడంలో ఎంత శ్రద్ధ వహిస్తామో, అంతే స్థాయిలో మానసిక ఆరోగ్యాన్నీ కాపాడుకోవాలి. ఇటీవల కాలంలో మానసిక సమస్యలు పెరుగుతున్నాయి. వాటిలో ఒకటి కాలప్రమేణుసంబంధిత మానసిక ఆవాసం లేదా సీజనల్ డిప్రెషన్ అని పిలవబడే సమస్య. ఇది సాధారణ డిప్రెషన్‌లా కాకుండా కాలం మార్పుల వల్ల ఎక్కువగా కనిపించే మానసిక వ్యాధి.
ముఖ్యంగా శీతాకాలం రాగానే చాలామంది మనుషులలో ఈ సమస్యలు కనిపిస్తాయి. ఉదయం వెలుగులు ఆలస్యంగా రావడం, రోజులు చిన్నవిగా ఉండటం, చలికాలంలో ఇంట్లోనే ఎక్కువగా గడపడం వంటి కారణాలు మన శరీర, మానసిక సమతుల్యతను దెబ్బతీస్తాయి. ఈ పరిస్థితిని వైద్య భాషలో సీజనల్ అఫెక్టివ్ డిజార్డర్ (SAD) అంటారు.
ఈ సమస్యకు కొన్ని ముఖ్యమైన లక్షణాలు ఉంటాయి. మొదటగా మానసికంగా దిగులు, నిరాశ ఎక్కువగా అనిపించడం. ఎప్పుడూ మనసు మాంద్యంగా ఉండటం, సంతోషకరమైన విషయాల్లో ఆసక్తి చూపకపోవడం కనిపిస్తుంది. రెండవది, శక్తి లేమి. చిన్న పనికీ శరీరానికి బరువుగా అనిపించడం, ఎప్పుడూ అలసటతో ఉండటం కూడా ప్రధాన లక్షణం.
మరొకటి నిద్రలో మార్పులు. కొందరికి ఎక్కువగా నిద్ర పట్టడం, మరికొందరికి అసలు నిద్ర రాకపోవడం జరుగుతుంది. ఇది జీవనశైలిని ప్రభావితం చేస్తుంది. ఆహారపు అలవాట్లలో మార్పులు కూడా ముఖ్యమైన సూచన. కొందరికి చలికాలంలో ఎక్కువ కార్బోహైడ్రేట్లు తినాలనే కోరిక పెరుగుతుంది. దీని వల్ల బరువు పెరుగుతుంది. ఇంకొందరికి ఆకలి తగ్గిపోతుంది.
మానసిక స్థితిలో కూడా మార్పులు వస్తాయి. ఆత్మవిశ్వాసం తగ్గిపోవడం, తనను తాను తక్కువగా భావించడం, అనవసరమైన గిల్టీ భావనలతో బాధపడటం జరుగుతుంది. దీని వలన వ్యక్తులు రోజువారీ జీవితం లో ఇబ్బందులు పడతారు. కొన్నిసార్లు తీవ్రమైన నిరాశా భావనల వలన ఆత్మహత్యా ఆలోచనలు కూడా కలగవచ్చు.
ఈ సమస్య ఎందుకు వస్తుంది? నిపుణుల ప్రకారం సూర్యకాంతి తగ్గడం వలన శరీరంలోని జీవక్రియలలో మార్పులు వస్తాయి. ప్రత్యేకంగా మెదడులో ఉండే సెరోటోనిన్ అనే రసాయనం స్థాయిలు తగ్గిపోతాయి. ఇది మనసులో ఉత్సాహం తగ్గడానికి కారణమవుతుంది. అలాగే మెలటోనిన్ అనే హార్మోన్ సమతుల్యత లోపించడంతో నిద్రపాట్లు గందరగోళం అవుతాయి.
ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో మనం తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు చాలా ముఖ్యం. ప్రతిరోజూ ఉదయం సూర్యకాంతిని ఎక్కువగా పొందేందుకు బయట నడవాలి. చిన్నపాటి వ్యాయామం చేయడం ద్వారా శరీరానికి, మనసుకు శక్తి వస్తుంది. మంచి నిద్ర అలవాటు చేసుకోవాలి. సమయానికి భోజనం చేయడం, ఆరోగ్యకరమైన ఆహారం తీసుకోవడం అవసరం.
కొన్ని సందర్భాల్లో వైద్యులు ప్రత్యేకంగా లైట్ థెరపీ సూచిస్తారు. దీని ద్వారా కృత్రిమ కాంతిని ఉపయోగించి శరీరానికి అవసరమైన వెలుతురును అందిస్తారు. మానసిక నిపుణులు సూచించే టాక్ థెరపీ కూడా ప్రయోజనకరంగా ఉంటుంది. అవసరమైతే మందులు కూడా ఇవ్వబడతాయి.
సీజనల్ డిప్రెషన్ ఎక్కువగా కనిపించేది చలికాలంలో అయినప్పటికీ, కొన్ని సందర్భాల్లో వసంతం లేదా వేసవి కాలంలో కూడా జరుగుతుందని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. కానీ శీతాకాల SAD ఎక్కువగా సాధారణంగా ఉంటుంది.
ఇలాంటి సమస్యలను తేలికగా తీసుకోరాదు. నిరంతరం దిగులుగా ఉండటం, రోజువారీ పనులపై ఆసక్తి కోల్పోవడం వంటి లక్షణాలు రెండు మూడు వారాల కంటే ఎక్కువ కాలం కొనసాగితే నిపుణుల సలహా తప్పనిసరిగా తీసుకోవాలి. కుటుంబ సభ్యులు, స్నేహితులు కూడా ఇలాంటి సమస్యలను అర్థం చేసుకుని సహాయం చేయాలి.
మొత్తం మీద, సీజనల్ డిప్రెషన్ అనేది ప్రతి ఒక్కరి జీవితంలో రావచ్చు. కానీ దాని లక్షణాలను గుర్తించి, సమయానికి చర్యలు తీసుకుంటే దాన్ని నియంత్రించవచ్చు. ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలి, సరైన చికిత్స, కుటుంబ మద్దతుతో ఈ సమస్యను అధిగమించడం సాధ్యమే.
Author
