Unclaimed Deposits అనేది ప్రస్తుత భారతీయ బ్యాంకింగ్ రంగంలో ఒక అతిపెద్ద చర్చనీయాంశంగా మారింది. భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ (RBI) గణాంకాల ప్రకారం, దేశంలోని వివిధ ప్రభుత్వ మరియు ప్రైవేట్ రంగ బ్యాంకుల్లో వేల కోట్ల రూపాయలు ఎవరూ క్లెయిమ్ చేయకుండా మూలన పడి ఉన్నాయి. సాధారణంగా ఏదైనా బ్యాంక్ ఖాతాలో లేదా ఫిక్స్డ్ డిపాజిట్లో పది సంవత్సరాల పాటు ఎటువంటి లావాదేవీలు జరగకపోతే, ఆ నగదును అన్క్లెయిమ్డ్ డిపాజిట్లుగా పరిగణిస్తారు. ఇలాంటి నిధులను బ్యాంకులు ఆర్బీఐ పరిధిలోని ‘డిపాజిటర్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ అవేర్నెస్’ (DEA) ఫండ్కు బదిలీ చేస్తాయి. అయితే, ఈ డబ్బును అసలైన ఖాతాదారులు లేదా వారి వారసులు ఎప్పుడైనా తిరిగి పొందే అవకాశం ఉందని ఆర్బీఐ స్పష్టం చేస్తోంది. సామాన్య ప్రజలకు తమ సొంత డబ్బుపై అవగాహన కల్పించేందుకు ఆర్బీఐ నిరంతరం ప్రయత్నిస్తోంది.
Unclaimed Deposits పెరిగిపోవడానికి ప్రధాన కారణం ఖాతాదారులు తమ ఖాతాలను సరిగ్గా నిర్వహించకపోవడం లేదా నామినీ వివరాలను అప్డేట్ చేయకపోవడం. చాలా సందర్భాల్లో ఖాతాదారులు మరణించినప్పుడు, వారి కుటుంబ సభ్యులకు ఆ ఖాతాల గురించి తెలియకపోవడం వల్ల ఈ నిధులు బ్యాంకుల్లోనే ఉండిపోతున్నాయి. ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి ఆర్బీఐ ‘ఉద్గమ్’ (UDGAM – Unclaimed Deposits Gateway to Access Information) అనే కేంద్రీకృత వెబ్ పోర్టల్ను ప్రారంభించింది. ఈ పోర్టల్ ద్వారా సామాన్యులు తమ పేరు మీద లేదా తమ పూర్వీకుల పేరు మీద ఏదైనా బ్యాంకులో అన్క్లెయిమ్డ్ నగదు ఉందో లేదో సులభంగా తెలుసుకోవచ్చు. దీనివల్ల ప్రజలకు తమ కష్టార్జితం తిరిగి లభించే అవకాశం కలుగుతుంది. అన్క్లెయిమ్డ్ డిపాజిట్లపై ఆర్బీఐ తీసుకుంటున్న ఈ చర్యలు పారదర్శకతను పెంచుతున్నాయి.
Unclaimed Deposits గురించి తెలుసుకోవడానికి ప్రజలు ఉద్గమ్ పోర్టల్లో రిజిస్టర్ చేసుకోవాల్సి ఉంటుంది. అక్కడ మీ పేరు, పాన్ కార్డ్, ఓటర్ ఐడి లేదా ఆధార్ కార్డ్ వివరాలను నమోదు చేయడం ద్వారా వివిధ బ్యాంకుల్లో ఉన్న ఖాతాల సమాచారాన్ని ఒకే చోట పొందవచ్చు. గతంలో ప్రతి బ్యాంకు వెబ్సైట్ను విడివిడిగా తనిఖీ చేయాల్సి వచ్చేది, కానీ ఇప్పుడు ఈ విధానం చాలా సరళతరం చేయబడింది. ప్రస్తుతం దేశంలోని ప్రధాన బ్యాంకులన్నీ ఈ పోర్టల్తో అనుసంధానించబడి ఉన్నాయి. మీ కుటుంబంలో ఎవరైనా పెద్దలు గతంలో ఇన్వెస్ట్ చేసి మర్చిపోయిన ఫిక్స్డ్ డిపాజిట్లు లేదా సేవింగ్స్ అకౌంట్ బ్యాలెన్స్లను గుర్తించడానికి ఇది ఒక సువర్ణావకాశం. బ్యాంకులు కూడా తమ వెబ్సైట్లలో అన్క్లెయిమ్డ్ డిపాజిట్లకు సంబంధించిన జాబితాలను క్రమం తప్పకుండా అప్డేట్ చేయాలని ఆర్బీఐ ఆదేశించింది.
Unclaimed Deposits క్లెయిమ్ చేసుకునే ప్రక్రియ కూడా ఇప్పుడు మునుపటి కంటే సులభమైంది. మీరు ఏదైనా బ్యాంకులో నగదు ఉన్నట్లు గుర్తిస్తే, సంబంధిత బ్యాంకు శాఖను సందర్శించి క్లెయిమ్ ఫారమ్ను సమర్పించాల్సి ఉంటుంది. ఒకవేళ ఖాతాదారుడు సజీవంగా ఉంటే, వారు తమ కేవైసీ (KYC) పత్రాలను సమర్పించి ఖాతాను తిరిగి యాక్టివేట్ చేసుకోవచ్చు లేదా నగదును విత్ డ్రా చేసుకోవచ్చు. ఒకవేళ ఖాతాదారుడు మరణించి ఉంటే, వారి వారసులు లేదా నామినీలు మరణ ధృవీకరణ పత్రం (Death Certificate) మరియు వారసత్వ ధృవీకరణ పత్రాలతో బ్యాంకును సంప్రదించాలి. బ్యాంకులు ఈ దరఖాస్తులను త్వరితగతిన పరిశీలించి, సరైన ఆధారాలు ఉంటే నగదును వెంటనే విడుదల చేయాల్సి ఉంటుంది.
Unclaimed Deposits నివారించడానికి ప్రతి బ్యాంక్ ఖాతాదారుడు కొన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం అవసరం. ముందుగా, మీ బ్యాంక్ ఖాతాలో నామినేషన్ వివరాలు ఉన్నాయో లేదో సరిచూసుకోండి. నామినీ పేరును నమోదు చేయడం వల్ల భవిష్యత్తులో మీ వారసులకు నగదు పొందడంలో ఎటువంటి ఇబ్బందులు ఉండవు. అలాగే, మీ మొబైల్ నంబర్ మరియు ఇమెయిల్ ఐడిని బ్యాంకులో అప్డేట్ చేయడం ద్వారా ఖాతా లావాదేవీల గురించి నిరంతరం సమాచారం అందుతుంది. ఒకవేళ మీరు ఒకటి కంటే ఎక్కువ బ్యాంకుల్లో ఖాతాలు కలిగి ఉంటే, వాటిని క్రమం తప్పకుండా ఉపయోగిస్తూ ఉండాలి. కనీసం ఏడాదికి ఒకసారైనా లావాదేవీలు నిర్వహించడం వల్ల ఖాతా ఇన్-యాక్టివ్ మోడ్లోకి వెళ్లకుండా ఉంటుంది.
Unclaimed Deposits విషయంలో ఆర్బీఐ చేస్తున్న ప్రచారం వల్ల చాలా మందికి తమ పోగొట్టుకున్న సొమ్ము తిరిగి లభిస్తోంది. ముఖ్యంగా గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో అవగాహన కల్పించడానికి బ్యాంకులు ప్రత్యేక శిబిరాలను నిర్వహిస్తున్నాయి. బ్యాంకుల్లో పేరుకుపోయిన ఈ వేల కోట్ల రూపాయలు ఆర్థిక వ్యవస్థలోకి తిరిగి రావడం వల్ల అటు ప్రజలకు, ఇటు దేశానికి మేలు జరుగుతుంది. ఖాతాదారులు తమ పాత పాస్బుక్లను, ఎఫ్డీ సర్టిఫికేట్లను ఒకసారి తనిఖీ చేసుకోవాలని ఆర్థిక నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. టెక్నాలజీ పెరుగుతున్న కొద్దీ, ఈ వివరాలను ఆన్లైన్లో వెతకడం మరింత సులభమవుతోంది.
Unclaimed Deposits రికవరీ కోసం బ్యాంకులు ఎటువంటి రుసుములను వసూలు చేయకూడదని ఆర్బీఐ స్పష్టమైన ఆదేశాలు ఇచ్చింది. ఇది పూర్తిగా ఉచిత సేవ. ఒకవేళ ఎవరైనా ఏజెంట్లు లేదా మధ్యవర్తులు మీ డబ్బును ఇప్పిస్తామని డబ్బులు అడిగితే నమ్మవద్దు. నేరుగా బ్యాంకును సంప్రదించడం లేదా అధికారిక పోర్టల్ను ఉపయోగించడం మాత్రమే సురక్షితం. సామాన్యుల కష్టార్జితం పదిలంగా ఉండాలనేదే ఆర్బీఐ ప్రధాన ఉద్దేశ్యం. అన్క్లెయిమ్డ్ డిపాజిట్లపై అవగాహన పెంచుకోవడం ద్వారా మీ కుటుంబ ఆర్థిక భద్రతను మెరుగుపరుచుకోవచ్చు. ఈ సమాచారాన్ని మీ స్నేహితులకు మరియు బంధువులకు షేర్ చేయడం ద్వారా వారు కూడా తమ నిలిచిపోయిన నగదును పొందేలా చేయవచ్చు.
Unclaimed Deposits కు సంబంధించిన నిబంధనలు మారుతున్న నేపథ్యంలో, ఖాతాదారులు తమ కేవైసీ అప్డేట్లను పెండింగ్లో ఉంచుకోకూడదు. ఆధార్ మరియు పాన్ లింకింగ్ వంటి ప్రక్రియలు పూర్తి చేయడం వల్ల బ్యాంకులతో లావాదేవీలు మరింత సులభమవుతాయి. దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న వేలాది బ్యాంకు శాఖల్లో అన్క్లెయిమ్డ్ నగదును గుర్తించే ప్రక్రియ నిరంతరం కొనసాగుతూనే ఉంటుంది. ఆర్బీఐ తీసుకుంటున్న ఈ వినూత్న చర్యలు బ్యాంకింగ్ రంగంలో పారదర్శకతను పెంచడమే కాకుండా, ఖాతాదారుల నమ్మకాన్ని కూడా బలపరుస్తున్నాయి. మీ పాత పొదుపు ఖాతాల్లో ఏమైనా నగదు మిగిలి ఉందేమో ఈరోజే తనిఖీ చేసుకోండి మరియు మీ ఆర్థిక హక్కులను వినియోగించుకోండి.
Author
