మన శరీరానికి శక్తిని, ఆరోగ్యాన్ని తిరిగి అందించడంలో విశ్రాంతికి, ముఖ్యంగా నిద్రకు కలిగే ప్రాముఖ్యతను ధిక్కరించలేం. సమాయకాలంలో పని, ఒత్తిడి, తినే తిండి, జీవనశైలిలో మార్పులతో కలసి జీవితం వేగంగా పరుగులు తీస్తున్న ఈ రోజుల్లో, చాలామంది నిద్ర, విశ్రాంతిని తక్కువగా తీసుకుంటూ శరీరాన్ని గడిపేస్తున్నారు. ఫలితంగా, దాదాపుగా ప్రతివారికీ నీరసం, శక్తి లోపం, మానసిక అలసట, రోగనిరోధక శక్తిలో తగ్గుదల వంటి సమస్యలు తలెత్తుతున్నాయి. విశ్రాంతి లేకపోవడం, ముఖ్యంగా నిద్ర లోపం శరీరం ఆరోగ్యాన్ని అనేక విధాలుగా ప్రభావితం చేస్తుందని తాజా ఆరోగ్య పరిశోధనలు తేల్చుతున్నాయి.
నిద్ర అనేది శరీరం బలంగా పునరుద్ధరించుకునే సహజ ప్రక్రియ. రాత్రి నిద్ర సమయంలో శరీరంలోని కణాలు మరమ్మత్తు జరుపుకుంటాయి, హార్మోన్లు విడుదలవుతాయి, శరీరభాగాల ఎనర్జీ వినియోగం సమతుల్యం చేస్తుంది. మంచి నిద్ర, నాలుగు నుంచి ఐదు నిద్ర చక్రాలు, లోతైన నిద్ర దశల ద్వారా శరీరంలో బలాన్ని, ఉత్తేజాన్ని తీసుకురావడం జరుగుతుంది. తేలికపాటి నిద్ర, గాఢ నిద్ర, REM (రాపిడ్ ఐ మువ్‌మెంట్) వంటి వివిధ దశల్లో శరీరం, మెదడు పూర్తి దిద్దుబాటు, అధిక మరమ్మత్, ముఖ్యమైన హార్మోన్ల ఉత్పత్తిని జరుపుకుంటాయి. నిద్ర సమయంలో మానవ శరీరంలోని నాడీ వ్యవస్థ పరిచయాన్ని తగ్గించుకొని, శరీరహిత పనితీరును తగ్గించడం ద్వారా అన్ని అవయవాలూ రిలాక్స్ అవుతాయి.
తగినంత నిద్ర తీసుకోకపోవడం వల్ల శక్తి స్థాయిలు బాగా తగ్గిపోతాయి. దీని ప్రభావంగా రోజువారీ పనులు చేయడం కష్టంగా అనిపించడమే కాక, మానసిక స్పష్టత, ఏకాగ్రత కూడా తగ్గిపోతుంది. నిద్ర లోపంతో ఆకలి హార్మోన్ల వ్యవస్థ దెబ్బతింటుంది; ఫలితంగా ఆకలి ఎక్కువయ్యి, అధిక కాలరీలు తీసుకునే అవకాశం ఉంటుంది. తక్కువ వ్యాయామం, ఎక్కువ తినడం కలిపి బరువు పెరగడం, ఊబకాయం వంటి సమస్యలకు కారణమవుతుందని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు1. ఇదే జీవనశైలిలో చెడు హార్మోన్లు పెరిగి, మానసిక స్థితి మారినట్లు భావించవచ్చు.
నిద్రలో శరీరం ముఖ్యమైన సైటోకైన్‌లు అనే ప్రొటీన్లను విడుదల చేస్తుంది, ఇవి ఇన్ఫెక్షన్లు, ఆరోగ్య సమస్యలను ఎదుర్కొనడంలో రోగనిరోధక శక్తిని పెంచుతాయి. తగినంత నిద్ర లేకపోతే ఈ రోగనిరోధక శక్తి మందగిస్తుంది. దీనివల్ల చిన్న జ్వరం, ఇన్ఫెక్షన్లు కూడా తీవ్రమవుతాయి; దీర్ఘకాలైన ఆలస్యం మరియు జీవితాంతం ప్రభావితం చేసే రోగాలకు అవకాశం ఉంటుంది. నిద్రతో పాటు, విశ్రాంతిలో హార్ట్ బీట్ తగ్గిపోవడం, రక్తపోటు సమతుల్యం అవడం వంటి శారీరక ప్రాసెసులు ఆరోగ్యాన్నిమెరుగుపరుస్తాయి.
నిద్ర మానసిక ఆరోగ్యాన్ని బాగా ప్రభావితం చేస్తుంది. తగినంత నిద్ర లేకపోతే మానసిక ప్రశాంతత తగ్గి, మూడ్ స్వింగ్స్, ఆందోళనలు, డిప్రెషన్ వచ్చే ప్రమాదం పెరుగుతుంది. చికిత్సలు, మందులు తీసుకోవడం కన్నా ముందుగా సరిపడిన విశ్రాంతితో ఈ ప్రభావాల నుంచి బయటపడవచ్చు. గాఢ నిద్ర ద్వారా మెదడు మరమ్మత్తు, జ్ఞాపకశక్తి పెంపుదల, శరీరం మెరుగైన పనితీరుకు అవకాశాలు పెరుగుతాయి.
మంచి నిద్ర కోసం కొన్ని జీవిత శైలిలో మార్పులు చాలా కీలకం –
- ప్రతి రోజూ ఒకే సమయానికి నిద్రపోవడం, లేవడం అలవాటు చేసుకోవాలి
- గది వెలుతురు తగ్గించుకొని, చల్లగా, నిశ్శబ్దంగా వాతావరణం ఏర్పరిచాలి
- నిరంతరంగా మొబైల్, టీవీ స్క్రీన్‌లను పడుకునే ముందు తగ్గించాలి
- కాఫీ, టీ, విచ్ఛల విహారాన్ని రాత్రిళ్లు తగ్గించాలి
- ఉదయం వ్యాయామం, తగిన ఆహారం, రిలాక్సేషన్ యోగాన్నీ పాటించాలి
తద్వారా, శరీర శక్తిని తిరిగి పొందేందుకు నిద్రకు ఎంత ప్రాముఖ్యత ఉందో ప్రతి ఒక్కరూ తెలుసుకోవాలి. పని, చదువు, వ్యక్తిగత బాధ్యతల పేరుతో నిద్రను తక్కువచేసుకోవడం తప్పు. ఆరోగ్యంగా జీవించాలన్నారంటే పనుల్లో బ్రేక్‌లు తీసుకోవడం, ప్రణాళికాబద్ధంగా విశ్రాంతి తీసుకోవడం, నిద్రపట్ల తీవ్ర అనుసంధానం కలిగి ఉండాలి. శారీరక, మానసిక శక్తిని తిరిగి తీసుకురావాలంటే – నిద్రను బ్రహ్మస్త్రంగా ఎంచుకోవడమే అసలైన మార్గం. శక్తివంతమైన శరీరం, ప్రశాంతమైన మనస్సు, దీర్ఘకాల ఆరోగ్యానికి విశ్రాంతి–నిద్రే కీలకం.
Authors
